Θεματικές Ενότητες

ΘΕ1. Κατηγοριοποίηση και ανάλυση καταστροφικών φαινομένων φυσικής και ανθρώπινης προέλευσης

Σκοπός της Θεματικής Ενότητας αυτής είναι να εισάγει και στη συνέχεια να αναδείξει όλες τις βασικές έννοιες που αφορούν στις φυσικές, στις βιολογικές και στις ανθρωπογενείς καταστροφές. Θα επισημανθεί ο στόχος του Θερινού Σχολείου, θα γίνει μια περιληπτική παρουσίαση των Θεματικών Ενοτήτων και θα αναδυθούν όλες οι δεξιότητες που απορρέουν από την επιτυχή παρακολούθησή του

Λέξεις κλειδιά: φυσικές καταστροφές, βιολογικές καταστροφές, ανθρωπογενείς καταστροφές, διαχείριση κινδύνου, επικινδυνότητα.

ΘΕ2. Σύγχρονες μέθοδοι σχεδιασμού έργων υπό τη δράση πολλαπλών κινδύνων

Στη συγκεκριμένη θεματική ενότητα παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με φυσικές, βιολογικές και ανθρωπογενείς καταστροφές όπως σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές και κατολισθήσεις. Γίνεται λόγος για τις σημαντικότερες από αυτές που έχουν πλήξει τον Ελλαδικό αλλά και το διεθνή χώρο. Παρατίθενται στατιστικά στοιχεία που είναι ενδεικτικά του σταθερού ρυθμού αύξησης των καταστροφών μεγάλης κλίμακας. Τέλος, συζητείται η επιρροή του ανθρώπινου παράγοντα στον περιορισμό των συνεπειών τους (οικονομικές απώλειες, υποβάθμιση / καταστροφή υποδομών, τραυματισμοί και θάνατοι).

Λέξεις κλειδιά: μεγάλες φυσικές καταστροφές, σχεδιασμός τεχνικών έργων, ανθρώπινος παράγοντας, συνέπειες φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.

ΘΕ3. Ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής στον σχεδιασμό των τεχνικών έργων

Η διαχείριση τεχνολογικών ατυχημάτων είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει Μελέτη Ασφαλείας η οποία θα λαμβάνει υπόψη το σύνολο των πιθανών κινδύνων και την αλληλεπίδρασή τους. Η νομοθεσία για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων ορίζει την υποχρέωση του εργοδότη να λαμβάνει μέτρα για τις πρώτες βοήθειες, την πυρασφάλεια και την εκκένωση των χώρων από εργαζόμενους κ.α. Η οδηγία SEVESO IIΙ εντάχθηκε στο νομοθετικό πλαίσιο της χώρας και αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο για την πρόληψη των κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης, με επικίνδυνες ουσίες.

Λέξεις κλειδιά: μελέτη ασφαλείας, Οδηγία Seveso III, επικίνδυνες ουσίες.

ΘΕ4. Βιοκίνδυνοι σε εργασιακό περιβάλλον - πρωτόκολλα προστασίας

Στη θεματική ενότητα αυτή παρουσιάζεται η διαχείριση των βιολογικών κινδύνων και αναπτύσσονται τα εργαλεία πρόληψης αλλά και αντιμετώπισης χαρακτηριστικών περιπτώσεων όπως οι πανδημίες, π.χ. Covid-19. Οι βιολογικοί κίνδυνοι αποτελούν μια διαρκή απειλή στους χώρους Εργασίας και εξετάζεται εις βάθος η επιρροή του ανθρώπινου παράγοντα στον περιορισμό των συνεπειών τους. Επίσης, εξετάζεται η σχετική εθνική και διεθνής Νομοθεσία που αφορά την προστασία των εργαζομένων και παρουσιάζονται τα διάφορα εργαλεία τα οποία μετριάζεται ο κίνδυνός από βιολογική απειλή.

Λέξεις κλειδιά: βιολογικοί κίνδυνοι, διαχείριση και πρόληψη, επικινδυνότητα, επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια.

ΘΕ5. Σεισμική δράση και αξιολόγηση κινδύνου

Η θεματική ενότητα αυτή περιγράφει το θεσμικό πλαίσιο για την Μελέτη - κατασκευή τεχνικών έργων. Ειδικότερα οι διατάξεις και διαδικασίες που υπάρχουν, και αν δεν υπάρχουν θα έπρεπε να νομοθετηθούν, που διέπουν τα τεχνικά έργα που σχετίζονται με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και την αναγκαιότητα που υπάρχει για γρήγορη υλοποίηση έργων άμεσης προτεραιότητας, τα οποία συντελούν στην προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών. Επιπλέον δίνεται έμφαση στο εθνικό σχέδιο υποδομών και στα έργα που υπάρχουν στο σχέδιο αυτό τα οποία αντιμετωπίζουν φυσικές καταστροφές σε εθνικό επίπεδο. Τέλος προτείνονται χρηματοδοτικά εργαλεία για το κόστος υλοποίησης των σχετικών έργων το οποίο δεν μπορεί να τα καλυφθεί μέσα από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων η άλλη δημόσια πηγή χρηματοδότησης.

Λέξεις κλειδιά: Θεσμικό πλαίσιο για γρήγορη υλοποίηση έργων, Εθνικό Σχέδιο Υποδομών, χρηματοδοτικά εργαλεία υλοποίησης έργων.

ΘΕ6. Ακραία φαινόμενα και στρατηγικές αντιπλημμυρικής προστασίας

Η παρούσα θεματική ενότητα ασχολείται με το θέμα των πλημμυρών, την επιρροή τους στα τεχνικά έργα, αλλά και τρόπους αντιμετώπισής τους. Παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των πλημυρών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς και με τις συνέπειες αυτών στις σύγχρονες κοινωνίες. Γίνεται αναφορά στις μεθόδους αντιμετώπισης του φαινομένου, στα κύρια αντιπλημμυρικά έργα, αλλά και σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης του κινδύνου λόγω πλημμύρας. Τέλος, γίνεται συζήτηση σχετικά με την επιρροή της κλιματικής αλλαγής στη συχνότητα εμφάνισης του φαινομένου.

Λέξεις κλειδιά: πλημμύρες, αντιπλημμυρικά έργα, διαχείριση κινδύνου, κλιματική αλλαγή.

ΘΕ7. Πυρασφάλεια κατασκευών μετά από σεισμικά συμβάντα

Στη θεματική ενότητα αυτή γίνεται αρχικά μια παρουσίαση του κίνδυνου πυρκαγιών σε παγκόσμια κλίμακα. Αναφέρεται επίσης η περίπτωση των μέγα-πυρκαγιών οι οποίες αποτελούν επακόλουθο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, των ελλιπών ή ξεπερασμένων μέτρων αντιμετώπισης των πυρκαγιών και προκαλούν τεράστιες καταστροφές σε πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Ακολουθεί αναφορά της περίπτωσης εκδήλωσης πυρκαγιάς μετά από σεισμό, η οποία μπορεί να έχει σημαντικότερες συνέπειες από αυτόν. Τέλος, παρουσιάζονται συστάσεις σχεδιασμού των τεχνικών έργων έναντι πυρκαγιάς.

Λέξεις κλειδιά: πυρκαγιά, τεχνικά έργα, μέγα-πυρκαγιά.

ΘΕ8. Αστοχία εδαφικών σχηματισμών και τεχνικές αντιμετώπισης

Στην θεματική ενότητα αυτή εξετάζεται η εμφάνιση των επικίνδυνων κατολισθήσεων και τα αίτια αυτών. Προσδιορίζεται ποιοτικά και ποσοτικά ο κίνδυνος από την φυσική αυτή καταστροφή τόσο εντός των περιοχών που συμβαίνουν κατολισθήσεις και υποχωρήσεις εδαφών όσο και για τις κατάντη των περιοχών αυτών. Επίσης, παρουσιάζονται αξιόπιστες πιθανοτικές αναλύσεις και συγκεκριμένες στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων κατολισθήσεων. Τέλος, διερευνάται ο ρόλος των κατολισθήσεων στην ενεργοποίηση συνεπαγόμενων κινδύνων, όπως η εκδήλωση τσουνάμι, οι πλημμύρες των ποταμών και οι ‘ροές’ των συντριμμιών των κατολισθήσεων.

Λέξεις κλειδιά: κατολίσθηση, υποχώρηση εδάφους, τεχνικά έργα, πιθανοτική ανάλυση.

ΘΕ9. Υγεία και ασφάλεια - αξιολόγηση κινδύνου και διαχείριση ρίσκου

Μια έκτακτη κατάσταση όπως πυρκαγιά, πλημμύρα, σεισμός, διαρροή επικίνδυνων ουσιών είναι δυνατό να έχει σοβαρές συνέπειες στους εργαζόμενους, στον πληθυσμό μιας περιοχής ή χώρας, στο περιβάλλον και στις υποδομές. Η στοχευμένη εφαρμογή της πρόληψης και του θεσμικού πλαισίου κατά τον σχεδιασμό εκτάκτων καταστάσεων, καθίσταται επιτακτική ανάγκη και απαιτείται η συνεργασία και ο συντονισμός πολλών εμπλεκομένων υπηρεσιών και φορέων όπως Περιφέρειες, Δήμοι, Πυροσβεστική κ.α. Η αντιμετώπιση των κινδύνων από φυσικές, βιολογικές ή τεχνολογικές καταστροφές περιλαμβάνει την διάγνωση των κινδύνων, προληπτικές δράσεις, άμεση αντίδραση, και βελτίωση των σχεδίων αντιμετώπισης.

Λέξεις κλειδιά: σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης, σχέδιο Ξενοκράτης, φυσικές, βιολογικές και τεχνολογικές καταστροφές.

ΘΕ10. Μεγάλες καταστροφές - διδάγματα από την ελληνική και παγκόσμια εμπειρία

Στην θεματική ενότητα αυτή διερευνάται η επιλογή και ο τρόπος σχεδιασμού των τεχνικών έργων για να θωρακίζουν μια κοινωνία από μια φυσική καταστροφή η οποίας θα επιφέρει πολλαπλούς κίνδυνους στις κατασκευές. Μια τέτοια κατάσταση είναι η περίπτωση στην οποίας ένας σεισμός μπορεί να προκαλέσει ένα τσουνάμι ή πυρκαγιές σε διαφορά σημεία στην Πόλη λόγω αστοχίας στο δίκτυο του φυσικού αεριού. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να θωρακιστούν και να ενισχυθούν μόνο οι κατασκευές έναντι σεισμικής δράσης αλλά θα πρέπει να σχεδιαστούν και έργα παραλιακά για την ανάσχεση του θαλασσίου καταστροφικού κύματος. Καθώς επίσης θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη έργων για την κατάσβεση της πυρκαγιάς όπου αυτή εμφανιστεί. Άλλη περίπτωση πολλαπλού κίνδυνου είναι η περίπτωση μια πλημμύρας όπου ανάλογα με το ανάγλυφο μπορεί να ακολουθήσουν κατολισθήσεις πρανών ή καθιζήσεις εδαφών. Οπότε σε αυτή την περίπτωση εκτός και από τα αντιπλημμυρικά έργα γύρω από μια περιοχή θα πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν και έργα υποστήριξης του εδάφους στα κρίσιμα σημεία.

Λέξεις κλειδιά: πολλαπλοί κίνδυνοι, σχέδιο αντιμετώπισης, πρόβλεψη, τεχνικά έργα.

ΘΕ11. Συμπεριφορά των τεχνικών έργων κάτω από ακραία φαινόμενα

Οι σεισμοί αποτελούν μια φυσική καταστροφή όπου ο άμεσος κίνδυνος για τον άνθρωπο είναι ελάχιστος. Μόνο στις κινηματογραφικές ταινίες το έδαφος να ανοίγει ξαφνικά και ‘καταπίνει’ ανθρώπους αλλά αυτό δεν συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Οι πραγματικοί κίνδυνοι από τη σεισμική δράση για τον άνθρωπο είναι μόνο έμμεσοι και αυτοί σχετίζονται με τα τεχνικά έργα. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη πως η Ελλάδα είναι επιρρεπής σε σεισμούς, στην Θεματική Ενότητα αυτή εξετάζονται οι συνέπειες από τους σεισμούς και οι τρόποι αντιμετώπισης του σεισμικού κινδύνου και της σεισμικής επικινδυνότητας.

Λέξεις κλειδιά: σεισμικός κίνδυνος, σεισμική επικινδυνότητα, σεισμικότητα, τεχνικά έργα.

ΘΕ12. Βιομηχανικές καταστροφές μεγάλης κλίμακας - πρόληψη και διαχείριση

Η κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει άνοδο της στάθμης των θαλασσίων υδάτων καθώς και αύξηση του αριθμού των ακραίων φαινομένων όπως οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, οι κατολισθήσεις, οι τυφώνες κ.α.. Οι αρνητικές επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς στα υφιστάμενα τεχνικά έργα και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο σχεδιασμό νέων τεχνικών έργων. Σκοπός της Θεματικής Ενότητας αυτής είναι να αναδείξει τη μακροπρόθεσμη πρόβλεψη της κλιματικής αλλαγής ως παράγοντα σχεδιασμού των τεχνικών έργων καθώς και τις αβεβαιότητες που υπάρχουν στην πρόβλεψη αυτή.

Λέξεις κλειδιά: κλιματική αλλαγή, σχεδιασμός τεχνικών έργων, πρόβλεψη, αβεβαιότητα.